μήλο

Καρπός που προέρχεται όχι μόνο από το μετασχηματισμό των ιστών της ωοθήκης του άνθους, αλλά και από τους ιστούς των οργάνων στήριξης του· βοτανικά είναι ένας ψευδής καρπός, αρκετά ογκώδης. Τυπικά παραδείγματα τέτοιων καρπών είναι οι καρποί των δέντρων της υποοικογένειας των μηλοειδών ή πομοειδών: οι χαρακτηριστικότεροι και περισσότερο αξιόλογοι από αυτούς είναι ίσως το μήλο και το αχλάδι. Στην πραγματικότητα ο αληθινός καρπός είναι το πιο εσωτερικό τμήμα του, αυτό που συνήθως ονομάζεται καρδιά και περιβάλλεται από το σκληρό, σχεδόν μεμβρανώδες - χόνδρινο ενδοκάρπιο, που δημιουργεί τους χώρους όπου βρίσκονται κλεισμένοι οι σπόροι. Μετά τη γονιμοποίηση, οι ιστοί του περιανθίου αυξάνονται και γίνονται σαρκώδεις, σχηματίζοντας έτσι τη σάρκα του καρπού, που περιβάλλει την καρδιά του. Το μήλο και τα διάφορα μέρη του σε οριζόντια και κάθετη τομή: 1 - ενδοκάρπιο? 2 - εξωκάρπιο και μεσοκάρπιο? 3 - καρδιά του καρπού? 4 - αγωγοί δέσμες του περιάνθιου? 5 - ιστοί του περιάνθιου που παχύνθηκαν. Μια από τις πιο διαδεδομένες ποικιλίες μήλων στον κόσμο είναι η ρενέτ του Καναδά, που καλλιεργείται σε ορεινές ζώνες πάνω από 400 μ. Ώριμοι καρποί μηλιάς.

* * *

το (ΑΜ μῆλον, Α δωρ. και αιολ. τ. μᾱλον)

1. ο καρπός τής μηλιάς

2. συν. στον πληθ. τα μήλα

τα κυρτότερα και πιο εξογκωμένα μέρη τών παρειών

νεοελλ.

1. φρ. α) «το μήλο τής Έριδος» — η αιτία τής διχόνοιας, διεκδικούμενο πρόσωπο ή πράγμα

β) «το μήλο τού Αδάμ» — λαϊκή ονομασία τού θυρεοειδούς χόνδρου τού λάρυγγα, ο οποίος στους άνδρες προβάλλει συχνά στη μέση τής πρόσθιας επιφάνειας τού λαιμού, κν. καρύδι

γ) «μήλο τού παραδείσου» — κοινή ονομασία τού φυτού μούσα η κοινή

2. παροιμ. «το μήλο κάτω απ' τη μηλιά θα πέσει» — λέγεται για τις περιπτώσεις τών τέκνων τα οποία κληρονομούν τον χαρακτήρα τών γονέων

νεοελλ.-μσν.

καθετί το εκλεκτό και όμορφο

μσν.-αρχ.

1. κάθε αντικείμενο σφαιρικού σχήματος («τὰ σὰ δάκρυα μᾱλα ῥέοντι», Θεόκρ.)

2. στον πληθ. οι μαστοί νέας κοπέλας

αρχ.

1. είδος κολοκυθιάς

2. το σποριάγγειο τού ρόδου

3. οι αμυγδαλές

4. κύπελλο με σχήμα μήλου

5. (κατά τον Ησύχ.) στον πληθ. «τὰ ὑπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς οἰδήματα»

6. φρ. α) «μῆλον Ἀρμενιακόν» — το βερίκοκο

β) «μῆλον Ἠπειρωτικόν» — το ροδόμηλο

γ) «μῆλον Κυδώνιον» — το κυδώνι

δ) «μῆλον Περσικόν» — το ροδάκινο

ε) «μῆλον Μηδικόν» ή «μῆλον κίτριον» — το πορτοκάλι ή το λεμόνι

στ) «μῆλον ἄγριον» — το αγριόμηλο.

[ΕΤΥΜΟΛ. Λ. μεσογειακής προελεύσεως, άγνωστης ετυμολ. Τη λ. δανείστηκε η λατ. με τη μορφή mālum, mēlum.

ΠΑΡ. μήλειος (I), μηλιά, μήλινος, μηλίτης (Ι)

αρχ.

μηλίσκον, μηλίτις, μηλώδης, μηλών

αρχ.-μσν.

μηλίς (Ι)

μσν.

μηλάρι, μηλίτσι(ν).

ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) μηλοφόρος

αρχ.

μηλοβαφής, μηλόσπορος, μηλούχος, μηλάπιον, μηλοδροπήες, μηλοδωράκινον, μηλοειδής, μηλοκίτριον, μηλοκυδώνιον, μηλομαχία, μηλόμελι, μηλοπάρειος, μηλοπέπων, μηλοπλακούς, μηλοφύλαξ (Ι), μήλοψ αρχ.-μσν. μηλάγριον, μηλοκοπικός

μσν.

μηλοπράτης, μηλόμασθος, μηλόχρους

μσν.- νεοελλ.

μηλοφάγος (Ι)

νεοελλ.

μηλοβόλος, μηλόκρασο, μηλοκύδωνο, μηλομάγουλο, μηλόπιτα. (Β' συνθετικό) κιτρόμηλο(ν), χαμαίμηλο(ν), χρυσόμηλο(ν)

αρχ.

αγριοκοκκύμηλον, αμφίμηλον, αρίμηλον, γλυκύμηλον, κεδρόμηλον, κοκκύμηλον, κροκόμηλον, λασίμηλον, λιτρόμηλον, μελίμηλον, μονόμηλον, ροδόμηλον, υδρόμηλον, υδροχαμαίμηλον

νεοελλ.

γεώμηλο, κορόμηλο, λωτόμηλο].